|
ปาฐกถา "ทุนวัฒนธรรม"
รังสรรค์ ธนะพรพันธุ์ (2539). ปาฐกถา ทุนวัฒนธรรม (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพฯ: พี. เพรส. ISBN 974-89783-0-4 (29 หน้า-30 บาท).
เราอาจจะเข้าใจเรื่องการพนันกับสินค้าวัฒนธรรมอย่างฟุตบอลมากขึ้นจากหนังสือเล่มน้อยๆนี้บ้างไม่มากก็น้อย หนังสือเล่มนี้ให้คำอธิบายเชิงเศรษฐศาสตร์ถึงที่มาที่ไปด้านการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างการผลิตในระบบทุนนิยม การพัฒนาทุนในโลก และการเปลี่ยนไปเป็นทุนวัฒนธรรม รวมทั้งลักษณะของทุนวัฒนธรรม อ่านแล้วฟังยากแท้ เอาเป็นว่าเรามีพัฒนการจากการเกษตร มาเป็นอุตสาหกรรมการผลิตสินค้า แล้วตอนนี้ทุนนิยมเริ่มหาทางออกใหม่แล้ว ด้วยการเอาวัฒนธรรมเข้ามาแฝงไว้ในตัวสินค้า ตัวอย่างง่ายๆคือเรื่องเพลง เรื่องภาพยนตร์ เรื่องอาหารการกิน (ร้านอาหารญี่ปุ่น เวียดนาม ร้านส้มตำ ฯลฯ) การแต่งกาย กีฬา (Football) ศิลปะ วรรณกรรม (Lord of the Rings, Harry Potter) ซึ่งอุตสาหกรรมสินค้าสารพัดอย่างได้ประโยชน์ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องอุตสาหกรรมผลิตเครื่องรับและอุปกรณ์ทีวี วิทยุ รวมทั้งคอมพิวเตอร์ ยังมีเรื่องอุปกรณ์กีฬา เสื้อผ้า รวมทั้งเกมคอมพิวเตอร์ โทรศัพท์มือถือ ฯลฯ สรุปง่ายๆว่า ทุนวัฒนธรรมมีลักษณะสำคัญคือ
เราชอบใช้ตัวอย่างเกี่ยวกับมือถือที่สุด คือจะเห็นภาพเลยว่ามีลักษณะทางทุนวัฒนธรรมอย่างไรบ้าง มีนัยทางวัฒนธรรมเพราะคนเราต้องคุยกัน มือถือที่มีค่าคือมือถือที่ใช้โทร.เข้า โทร. ออกได้ การมีมือถือหลายๆเครื่องในสังคมย่อมมีค่าแค่เครื่องเดียว เป็นนัยทั้งการผลิตและบริการ ผูกขาดไหม? ตอบเองเหอะ เมืองไทยมีผู้ให้บริการกี่บริษัทเอง แล้วมีการควบหรือครอบกิจการหรือเปล่า? ลองดูนะ AIS ซื้อมือถือจากสามารถมาทำ GSM 1800 มีผู้ถือหุ้นเป็นสิงคโปร์ (Singtel) และ DTAC ก็ร่วมทุนกับ Telenor ของนอร์เวย์ แล้วก็งบโฆษณามือถือเป็นพันล้านบาทต่อปี เพื่ออะไร? เพื่อยั่วกิเลส สร้างความต้องการต่อสินค้าตลอด ส่วนงานวิจัยและพัฒนานี่คงวิจัยเชิงซอฟท์แวร์ อย่างการใช้ภาษาไทยส่ง SMS หรืออะไรเทือกนั้น นอกจากนี้ตอนท้ายของหนังสือก็ได้ชี้ให้เห็นถึงอิทธิพลของการค้า เทคโนโลยี และทีวีที่ทำให้เจ้าสินค้าวัฒนธรรมแพร่หลายไปทั่วโลกได้ รวมท้งโครงสร้างการผลิตที่เปลี่ยนจากโรงงานมาเป็นอุตสาหกรรมบริการกันมากขึ้นทุกวันๆ ใครที่สนใจทำวิจัยเรื่องเกี่ยวกับเรื่องทุนวัฒนธรรมอย่างฟุตบอลกับการสื่อสารก็ลองจับประเด็นดูนะ น่าสนใจมากๆๆๆ
|
